البیان

پیامبر اعظم صلّى‌الله‌علیه‌وآله: آن کس که خود را بر مسلمانان مقدم بدارد، در صورتى که مى‌داند در میان مردم کسى برتر از او وجود دارد، به خدا و رسولش و به مسلمانان خیانت کرده است.

مصاحبه با مسئول مؤسسه فرهنگی‌مطالعاتی مؤمنون

مصاحبه با مسئول مؤسسه فرهنگی‌مطالعاتی مؤمنون
مصاحبه با مسئول مؤسسه فرهنگی‌مطالعاتی مؤمنون
آیت‌الله سیدابوالحسن مهدوی (دام‌عزه) نمونه‌ای است مثال‌زدنی از تربیت‌یافتگان حوزۀ علمیه. ایشان علاوه بر فقاهت و علمیّت، به تخلّق و وارستگی نیز مشهورند. حوزویان ایشان را استادی برجسته در حوزۀ اخلاق و عمل می‌دانند و توده‌های مردم نیز شهد شیرین مواعظشان را در جان و نوای دلنشین و روحانی‌شان را در گوش دارند. بیفزایید به این‌ها، پرکاری و سخت‌کوشی‌شان در ساحت تبلیغ و خدمدت‌رسانی به مردم. این‌همه، غیر از مسئولیت‌های رسمی‌‌شان مانند نمایندگی مجلس خبرگان و امامت موقت جمعه است.

به بهانۀ رونمایی از تعدادی از آثار ایشان در همایش کشوری اخلاق حوزه‌های علمیه، گفت‌و‌گویی کرده‌ایم با جناب حجةالاسلام آقای لولاکی. ایشان مسئول «مؤسسۀ فرهنگی‌مطالعاتی مؤمنون» هستند و تلاش ایشان و همکارانشان این آثار را به ثمر نشانده و در عرصۀ عرضه آورده است.

از اینکه قبول زحمت کردید، متشکریم. بناست در همایش کتاب‌هایی معرفی شوند؟

به‌لطف الهی، شش کتاب با این عنوان‌ها معرفی می‌شوند: زهد، سخاوت، ایثار، تکبر، تواضع و عجب.

به‌نظر شما، تولید این‌گونه آثار چه ضرورتی دارد؟

آن چیزی که انسان را به کمال می‌رساند، دانستن و عمل‌کردن به آموزهای الهی است. این‌مهم همیشۀ تاریخ ضرورتی بی‌جایگزین بوده است؛ اما با در درنظرگرفتن اوضاع عصر حاضر و هجوم سیل‌آسا و فرهنگ‌سوز غرب، اهمیتی بسیار بیشتر پیدا کرده است.

با این مقدمه عرض می‌کنم تولید این آثار از چند جنبه ضرورت دارد: اول اینکه خلق این آثار، نوعی «تولید علم» است و در استخراج معارف اخلاقی از مجموعۀ دین، روشی کاملاً فقاهتی و جواهری را به‌کار برده‌اند. جنبۀ دیگر مربوط به موضوع این مجموعه، یعنی «اخلاق عملی» است. این مباحث پاسخگوی یکی از بنیادی‌ترین و مهم‌ترین نیازهای انسان است؛ زندگی اخلاقی درست را به او می‌آموزد؛ راه ‌و ‌رسم زندگی الهی و سلوک براساسِ سبک زندگی اسلامی را به او نشان می دهد. به‌علاوه، این مجموعه ریشه در آیات و روایت دارد و حلقۀ اتصال بین مخاطب امروزی و معارف ناب اخلاقی است.

عنوان کلی این آثار «اخلاق عملی، کاوشی نو در مفاهیم، ریشه‌ها و آثار» است.چرا این عنوان را انتخاب کرده‌اند؟

در بسیاری از آثاری که در این باب تولید شده است، بیشتر به جنبه‌های نظری اخلاق پرداخته‌اند و جای اخلاق عملی و کاربردی خالی است؛ اما بیان اخلاق نظری، به‌تنهایی، دستگیر مشتاقان تهذیب و اخلاق نیست و باید روش‎‌های عملی را به آن‌ها یاد داد تا بتواند از تحیّر درآیند و آسانی به مقصود نزدیک شوند.

در این مجموعه، مباحث نظری را به‌صورت گویا و روشن می‌‌شکافد. به‌علاوه ریشه‌ها، آثار، عوامل و راهکارهای تحصیل یا معالجۀ صفات اخلاقی را بیان می‌کند. بیان آثار پُرشمار، یاریگر انسان در تشخیص وجود فضیلت یا رضیلت در وجود اوست و اراده‌ها را به‌شدت تقویت می‌کند و راه را برای اقدام عملی می‌گشاید.

این مجموعه چند صفت را شامل می‌شود؟

آیت‌الله مهدوی از سال 86 تا کنون به‌صورت پیوسته مباحثی را برای تبیین صفات اخلاقی بیان کرده‌اند. این مباحث عمدتاً در ماه‌های مبارک رمضان، در مدرسۀ ملاعبدالله، سخنرانی شده است. تا کنون 29 صفت اخلاقی را به‌طور مفصل تبیین کرده‌اند. روند آماده‌سازی هر اثر زمان زیادی می‌بَرد ؛ اما به‌لطف خداوند سبحان و توفیق مولایمان حضرت بقیةالله(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، این مؤسسه در سال گذشته، شش عنوان از این مجموعه را منتشر کرده است و بقیه نیز در روند تولید قرار دارند.

به‌نظر شما، ویژگی‌های محتوایی این مجموعه چیست؟

مجموعۀ اخلاق عملی، با تکمیل زحمات عالمان مهذبّی که در گذشته عهده‌دار این مهم بوده‌اند، دست از کلی‌گویی‌های متداول در این عرصه برداشته است. راهکار عملی نشان می‌دهد و مبانی نظری اخلاق را با راه‌کارهای عملی در هم می‌آمیزد. جزءنگر بوده و با ذکر مثال و مصداق، بحث را تبیین می‌کند، آن‌هم مثال‌هایی از متن زندگی امروزی. دغدغه‌ای اخلاقی را شناخته و برای هرکدام پاسخی شایسته دارد. مخاطب محور است و در سراسر آماده‌سازی، فهم مخاطب در نظر بوده است. به همین خاطر است که خواننده به‌راحتی مفهوم صفت اخلاقی را می‌فهمد و با همۀ آثاری که در منابع بیان کرده‌اند، آشنا می‌شود. ملاک‌ها را به صورت شفاف به خواننده می‌آموزد تا بتواند خود را بسنجد و بودونبود و شدت‌وضعف آن صفت خوب یا بد را در خود لمس کند. همچنین عوامل ایجاد آن صفت و راه درمان یا تحصیل آن صفت را نیز به‌آسانی می‌آموزد. همچنین در بیان احادیث و آیات فقط به ترجمۀ لفظی اکتفا نشده است؛ بلکه با رعایت قواعد اجتهاد، سعی کرده‌اند در حد بضاعت خود، عمق کلام معصومین(علیهم‌السلام) را بیان کنند.

از نظر شکلی کار را چگونه پیش برده‌اید؟

از نظر شکل و ظاهر، سعی ما بر این بوده تا با استانداردهای تولید کتاب منطبق باشد. از فهرست تفصیلی گرفته که نتیجۀ درج عنوان برای هر مطلب جدید است تا نوع صفحه‌آرائی. مثلا سعی شده که آیات و روایات به‌صورت چشم‌نواز در متن گنجانده شود یا در پانوشت، فقط نشانی‌ها درج شود تا از رفت‌وبرگشت چشم خواننده به پائین صفحه جلوگیری کند و مطلب را زود بفهمد. چینش عناوین نیز بر اساس یک تعریف منطقی انجام شده است. چون این متون در اصل سخنرانی بوده است طبیعتا برای تولید کتاب باید چینش خاص خود را پید ا کند. لذا این چینش از تعریف یک صفت شروع میشود، با بیان آثار و عوامل ادامه می‌یابد و در نهایت نیز به معالجه یا راهکار تحصیل ختم می‌شود. درنهایت هم نقشۀ ذهنی کتاب درج شده است. از مهم‌ترین اصولی که در همۀ این مراحل سعی بر رعایت آن بوده، ساده‌گویی  و روان نویسی بوده است.

گویا تأکید ویژه‌ای بر ویرایش دارید؟ چرا؟

علی‌القاعده هر کتابی برای فهم و استفادۀ مخاطب آماده می‌شود. ویرایش کمک می‌کند تا خواننده مراد و مقصود نویسنده را به‌راحتی وبه‌درستی بفهمد. به‌علاوه، وقتی بناست سخنرانی به کتاب تبدیل شود، باید از اساس ویرایش شود. سخنران از ابزارهای متنوعی برای فهماندن بهترِ مقصودش استفاده می‌کند؛ مثل نوع بیان، زیر و بم صدا و حرکات دست و سر. اما این‌ها در کتاب وجود ندارد و ما باید تمام تلاش خود را می‌کردیم تا بتوانیم متنی گویا و گیرا تولید کنیم که حتی‌الامکان همه‌فهم باشد. لذا دست‌به‌ویرایش شدیم و هرکتاب را بین سه تا پنج نوبت ویرایش کردیم. بدیهی است ویرایش‌های نخستین بر عهدۀ فضلای حوزه است، کسانی که هم در سطوح عالی اشتغال دارند و هم با مبانی استاد آشنا هستند تا چیزی از دست نرود و خامی‌ها پخته شود. به‌گمانم هر کسی چند صفحه از این کتاب‌ها را بخواند، به خوش‌خوان و روان بودن آن اعتراف می‌کند. اگر هم فهم بعضی مطالب، سخت است، مربوط به محتوای بحث است. البته آین‌چیزهایی که گفتم، مقصود و تلاش ما بوده است و امیدوارم خوانندگان محترم کتاب‌ها تصدیق کنند.

در پایان هر کتاب نموداری با عنوان «نقشۀ ذهنی» درج کرده‌اید. چه شد که به سراغ این ایده رفتید؟

نقشۀ ذهنی یا نمودار درختی کتاب، نمایشگر تمام محتوای است و با یک نظر می‌توان آن‌ها را دید. به‌علاوه برای یادسپاری و مرور مطالب بسیار بسیار مفید و مؤثر است. این نمودار طوری طراحی شده است که خواننده با یک نگاه قادر باشد سیرتاپیاز مطالب را در قالب چینش منطقی خودش ببیند.

لطفاً دربارۀ افرادی که در این امر دخیل بوده‌اند توضیحاتی بفرمایید؟

این آثار محصول یک کار گروهی تمام‌عیار است و در تمام مراحل تولید کتاب نیز فکر جمعی حاکم بوده‌است. بی‌شک، بدون همفکری و همکاری دوستان تولید این‌گونه آثای ابتر خواهد ماند. فکر می‌کنم در تولید هر کتاب، از مرحلۀ پیاده‌سازی تا ویرایش نهایی و نمونه‌خوانی، حدود بیست نفر بر روی اثر کار دقیق انجام می‌هند که البته بیشتر این افراد از فضلای سطوح عالی حوزه هستند. مثلاً در بررسی نهایی، تأییدکننده حدود بیست دور متن را از ابتدا تا انتها می‌بیند تا اشکالات احتمالی از چشمانش پنهان نماند؛ البته در هر نوبت از یک زاویه بررسی می‌کند: یک بار عناوین را می‌بیند، یک بار متن فارسی را، یک بار عربی درون متن را، یک بار عربی نقل قول‌‌های طولانی را، یک بار پانوشت‌ها را، یک بار یکدستی ارجاعات را، یک بار بیوه‌نبودن صفحات را، یک بار پاشنه‌دارنبودن را و... . 

همکاران مستقیم مؤسسه، خیلی مایل نیستند نامشان را ذکر کنم؛ اما مهم‌ترین مجموعه‌ای که از یاریشان بهرۀ فراوانی برده‌ایم، مؤسسۀ «ویراستارن» هستند.

شاید خوب باشد اشاره کنم که قبل از شروع کار چند ماهی برای استفاده از تجربیات دیگران وقت گذاشتیم تا بالاخره توانستیم آئین‌نامۀ جامعی آماده کنیم و طبق آن کار را پیش ببریم. آئین‌نامه‌ای که برخی از نخبگان این عرصه، جامعیت و پختگی آن را تأیید کرده‌اند.

در پایان، اگر نکته‌ای را صلاح می‌دانید، بیان فرمایید.

مطلب خاصی نیست. فقط از دوستان گرامیِ معاونت تهذیب مرکز مدیریت، تشکر می‌کنم که تصمیم گرفتند در این همایش وزین، این آثار را معرفی کنند. برای شما و ایشان آرزوی توفیق روزافزون دارم. ان‌شاءالله بتوانید گام‌های مؤثری برای تربیت سربازان شایسه، برای حضرت ولی‌عصر(ارواحنافداه) بردارید.

ارسال نظرات و دیدگاه های شما

توجه:

با عنایت به اینکه نظرات و پیشنهادات شما کاربران گرامی در بهبود پرتال تاثیر کاملا موثری ایفا می کند لذا خواهشمند است ما را از نظرات ارزنده ی خود محروم نفرمایید.

• نظر شما پس از بررسی و بازبینی توسط مدیریت برای نمایش در سایت قرار داده می شود.
• نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهند شد.
• نظراتی که شامل سئوال شرعی یا نتایج مسابقات باشد منتشر نخواهد شد. ( از فرم تماس با ما استفاده فرمایید)
• نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با مطلب باشد منتشر نخواهد شد.
• متن نظر شما می بایست حداکثر 1024 کاراکتر باشد.