پرسش :
ما از کجا بدانیم که قرآن توسط خداوند بر رسول اکرم(ص) نازل شده و این کتاب کلام خدا است؟
پاسخ :
پرسش شما در حقیقت به حجّیت صدورى قرآن باز مىگردد؛ یعنى، این که قرآن سند الهى و حجت خدا بر انسان بوده و هماکنون آنچه به نام قرآن در دسترس همگان است، همان قرآنى مىباشد که از سوى خداوند نازل گشته و هیچ عنصر غیرخدایى، چه به عمد و چه به خطا - در آن راه نیافته است. براى اثبات این مدّعا چهار مطلب به عنوان ادله حجیت صدورى قرآن مطرح است: یکم - قرآن کتاب خداست، دوم - قرآن مصون از تحریف است، سوم - وحى مصون از خطا مىباشد، چهارم - رسول اکرم(ص) معصوم است.
بدون شک شما اذعان خواهید کرد که طرح تمامى مطالب عمیق و در عین حال گسترده چهار مطلب مذکور، در این نوشتار محدود میسور نیست؛ اما در عین حال سعى مىکنیم مطالب اساسى در این باب را فراروى ذهن پرسشگر شما قرار دهیم.
یکم - قرآن کتاب خداست.
این مدعا در سطوح مختلف قابل طرح بوده معانى عمیق متعددى دارد:
1. مفاد و محتواى قرآن از سوى خداوند است.
2. علاوه بر آن، تک تک الفاظ نیز از سوى خداوند است.
3. ترکیبات این الفاظ که در قالب آیات آمدهاند، نیز از سوى خداوند است.
4. مجموعه این آیات که به صورت سورهها تجلى کرده است هم از ناحیه خداوند مىباشد (جمع قرآن).
5. چینش و ترتیب سورهها در کنار یکدیگر و تشکیل قرآن موجود نیز از ناحیه خداوند است.
براى اثبات این پنج آموزه از دلایل نقلى (اعم از روایات معصومان و خود آیات قرآن) صرفنظر کرده، تنها به دلیل عقلى که تحت عنوان «وجوه اعجاز قرآن» شناخته مىگردد، بسنده مىکنیم.
وجوه مختلفى براى اعجاز قرآن گفته شده که مىتوان آنها را به سه بخش طبقهبندى کرد:
الف) اعجاز لفظى قرآن،
ب) اعجاز محتوایى قرآن،
ج) اعجاز قرآن از جهت آورنده آن.
نگا: دکتر سید مصطفى ثامنى، وجوه اعجاز قرآن، (مجموعه مقالات دومین کنفرانس تحقیقاتى علوم و مفاهیم قرآن کریم)، ص 168 - 178.
الف) اعجاز لفظى قرآن در دو ساحت مطرح است: «اعجاز بلاغى قرآن» که مقصود نظم، اسلوب بیانى و بلاغت و فصاحت و امورى در این زمینه است؛ و «اعجاز عددى» که اخیراً مطرح شده و از طریق کامپیوتر انجام مىپذیرد و مىکوشد تا با بیان ارتباطات عددى خاص میان الفاظ و حروف قرآن، نشان دهد که این روابط عددى نمىتواند در سخن بشرى تحقق یابد. این دو نوع اعجاز لفظى قرآن، ثابت مىکند که الفاظ و ترکیبات قرآن الهى است. علاوه بر آن که روشن مىسازد که آن مقدار از آیاتى که به یکدیگر مرتبط بوده و در یک سیاقاند، از ناحیه خداوند مىباشد. اما این نوع اعجاز از اثبات نوع قرار گرفتن سورهها و پیدایش آنها ناتوان است.
ب ) اعجاز محتوایى قرآن که به حقایقى چون: عدم وجود اختلاف در قرآن، اخبار برخى آیات از غیب و مطالبى که در آینده رخ داده یا مىدهد، طرح برخى از علوم و معارف که لااقل در آن زمان هیچ بشرى نمىتوانسته به آنها دسترسى پیدا کند و عجز از ابطال معارف و علومى که در قرآن آمده، اشاره دارد. این نوع اعجاز حقانیت قرآن و آسمانى بودن آن را اثبات مىکند؛ ولى از اثبات حقانیت قرآنى با چنین نظم و ترتیب آیات و سورهها، ناتوان است.
ج ) اعجاز قرآن از جهت آورنده آن؛ که بر این مطلب تکیه دارد که رسول گرامى اسلام(ص) فردى امّى بوده است و چگونه مىتوانسته از پیش خود چنین کتابى را بیاورد. این نوع اعجاز نیز تنها اثبات مىکند که مفاد قرآن از ناحیه خداوند است؛ اما این که این الفاظ هم از سوى اوست، ثابت نمىشود. پس وجوه اعجاز قرآن تنها آموزه اول از آن پنج آموزه را اثبات مىکند؛ اما آیا راه دیگرى براى اثبات چهار آموزه دیگر نیست؟ چرا، اما این دلیل با تکیه بر تاریخ و اسناد و مدارک مطمئن و یقینآور، چهار آموزه بعدى را اثبات مىنماید. بسیارى از علماء شیعه به ویژه متأخران و محققان معاصر با دلیل موجّه، معقول و اطمینانآور معتقدند که قرآن در زمان پیامبر(ص) و با نظارت ایشان و در پرتو هدایت الهى به همین کیفیتى که در دسترس ما مىباشد، جمعآورى شده است و در واقع، پیدایش سورهها و ترتیب آنها و آیات در پرتو وحى الهى و از سوى خداوند بوده است. سید عبدالوهاب طالقانى، علوم قرآن و فهرست منابع، ص 83.
دوم قرآن مصون از تحریف است.
این مطلب نیز در دو سطح مطرح است:
1. در قران تحریف به زیادت رخ نداده است،
2.در قرآن تحریف به نقصان نیز صورت نگرفته است.
براى اثبات این دو مدعا نیز دلایل گوناگونى با رهیافتهاى متفاوت ارائه گردیده که به دلیل مجالاندک از آن صرف نظر کرده، تنها به دلیل عقلى در این باب بسنده مىکنیم. براى تبیین این دلیل، ذکر چهار مقدمه ضروى است:
1. دین مرسل، مجموعه امورى است که از سوى خداوند براى هدایت بشر از طریق انبیا فرستاده شده است.
2. هر دین مرسلى قبل از آخرین آن، بخشى از «دین نفس الامرى» را که براى هدایت بشر متناسب با روزگار نزول آن دین لازم بوده، به ارمغان آورده است. «دین نفس الامرى» یعنى آنچه در علم الهى و مشیت ربانى براى هدایت انسان به سوى رستگارى وجود دارد.
3. حکمت تعداد ادیان مرسل، علاوه بر آوردن عناصر جدید از دین نفسالامرى، متناسب با روزگار خود، تصحیح آن بخش از شریعت قبلى مىباشد که گرفتار تحریف گشته است.
4. سلسله ادیان الهى آن گاه پایان مىپذیرد و در یک دین به منزله «دین خاتم» ظهور مىکند که اولاً، کامل باشد؛ یعنى، جامع و حاوى همه معارفى باشد که بشر تا روز قیامت براى سعادت واقعى خود بدان محتاج بوده، یا خواهد بود؛ به طورى که هیچ عنصر هدایتى باقى نمانده، جز آن که در آن دین بیان شده باشد. ثانیاً در طول تاریخ مصون از تحریف باشد. به هر روى، اگر هر یک از این دو عنصر منتفى گردد، عقل خواهد گفت این دین هنوز آخرین دین نمىباشد.
نتیجه این چهار اصل موضوعى - که به دلیل ضیق مقال از تبیین ادله اثبات آن معذوریم - این آموزه است که «دین خاتم مصون از تحریف است» اما چه شرطى لازمه مصونیت دین از تحریف است؟ بدون شک باید منبع اصلى شناخت دین و سند بىبدیل آیین آورنده دین که به منزله مجموعه هدایت الهى تلقى مىگردد؛ یعنى، کتاب آن، مصون از تحریف باشد. با توجه به این تحلیل، مىگوییم: از آن جا که قرآن، کتاب اسلام است و دین اسلام، دین خاتم است، نتیجه گرفته مىشود که قرآن، کتاب دین خاتم است و چون کتاب دین خاتم، مصون از تحریف است، نتیجه مىگیریم که قرآن، مصون از تحریف به هر بیان سطحى و شکلى است. مهدى هادوى تهرانى، مبانى کلامى اجتهاد در برداشت از قرآن کریم، ص 66 - 67.
سوم - وحى مصون از خطا مىباشد.
این مطلب نیز با دلایل متفاوتى اثبات شده است که نمىتوان به همه آنها پرداخت؛ اما از همه مهمتر این دلیل است که اگر کسى به حقیقت وحى توجه کند و مفاد آن را خوب دریافته، تصور صحیح از آن داشته باشد، بالبداهة به مصونیت آن از خطا اعتراف کرده، این آموزه را تصدیق خواهد نمود. حقیقت «وحى» نوعى علم شهودى و حضورى است که در آن خودِ حقایق هستى در محضر شاهد و کاشف حاضر است؛ به خلاف علم حصولى که فقط صورتى از علوم در ذهن ما وجود دارد و در واقع این صورت ذهنى است که پلى است براى ارتباط ما با جهان خارج. ازاینرو چون واسطه در نزد ذهن ما حاضر است، امکان دارد به دلیل تفسیر اشتباه ما در تطبیق آن با صورت خارج، به خطا بیفتد.
اما در علم حضورى چون نفس معلوم، مکشوف و مشهود در نزد عالم، کاشف و شاهد حاضر است و واسطهاى در کار نیست، امکان خطا معنا ندارد و چون حقیقت وحى، کشف و شهود عالم غیب است، در آن خطا معنا ندارد. محمد باقر سعیدى روشن، تحلیل وحى از دیدگاه اسلام و مسیحیت، صص 22 - 28.
چهارم - رسول اکرم(ص) معصوم است.
این مدعا نیز در بیانى کوتاه بدین شکل اثبات مىگردد که با توجه به صفات خداوند متعال؛ یعنى، علم، قدرت، حکمت و تنزّه او از زشتىها و با عنایت به حکمت نبوت و انزال کتب و ارسال رسل که هدایت و راهنمایى مردم مىباشد؛ عقل مىگوید که پیامبر خدا باید از هرگونه گناه و اشتباه عمدى و هرگونه خطا، سهو، نسیان و غفلت در هر دریافت و رساندن وحى الهى، معصوم باشد؛ چرا که اگر چنین نباشد و پیامبر در هر یک از ساحتهاى فوق معصوم نباشد، اعتماد مردم بر پیامرسانى و الهى بودن همه تکالیف و پیامها از میان مىرود؛ و این اغراء به گمراهى مردم و لغو و عبثگویى، از ساحت قدس ربوبى منزه است. پژوهشى در عصمت معصومان، ص 109 - 112.
نتیجه آن که با اثبات آن که قرآن در تمام سطوحش کتاب خدا و از هر گونه تحریف مصون است و از آن جا که در حقیقت وحى که از طریق آن هدایتها و ارشادهاى لازم به مردم ابلاغ مىشده؛ امکان خطا متصور نیست؛ و با عنایت به این مسأله که شخص رسول اکرم(ص) معصوم است؛ روشن مىگردد که قرآن حاضر توسط خداوند بر رسول اکرم(ص) نازل گشته و این کتاب کلام خدا است.
به هر حال کوشش کردیم تا افقهایى از مبانى و دلایل مسأله را بر روى شما بگشاییم. امیدواریم که ما و شما با پى بردن به حقایق قرآن، همه وسوسهها و زشتىها را از خود بزداییم.
لیک گر واقف شوى زین آب پاک که کلام ایزد است و روحناک
نیست گردد وسوسه کلّى زجان دل بیابد ره به سوى گلستان
زانکه در باغى و در جویى پرد هر که از سرّ صحف بویى برد
مثنوى/ 4/3470 - 3472.
انتشار : دوشنبه، 16 شهريور 1394
بازدید : 3008 بار
راهنمای کیوآر کد (QR Code)
رمزینهٔ پاسخ سریع یا QR Code یک رمزینه ماتریسی (یا بارکد دوبُعدی) است که میتوان آن را با پویندههای QR، تلفن همراه دوربیندار و تلفن هوشمند بازخوانی کرد. این بارکُد دربردارندهٔ چیدمانی از نقطههای مربعشکل ِ سیاهرنگ (با نام ماژول) بر روی زمینهٔ سفید است. دادهٔ نهفته میتواند نوشته، نشانی وب، پیامک، شماره تلفن، اطلاعات کارت ویزیت یا دادهٔ دیگری باشد.
با دانلود نرم افزار "QR Code Reader" و نرم افزار هایی از این دست، شما میتوانید این صفحه را در تلفن همراه خود ببینید.